“Daha çocuk ama çok olgun.”
“Evde her şey onun omuzlarında.”
“Annesi gibi kardeşine bakıyor.”
Bu cümleler size tanıdık geldiyse, belki de farkında olmadan bir çocuğun “ebeveynleşme” sürecine tanıklık ediyorsunuzdur.
Çocukların yaşlarının çok ötesinde sorumluluklar alması, genellikle dışarıdan olgunluk, özveri ya da yardımseverlik olarak görülür. Ancak bu durumun altında, ruhsal gelişimi derinden etkileyen bir süreç yatıyor olabilir: Parentification yani çocuğun ebeveyn rolünü üstlenmesi.
Bu yazıda, parentification nedir, nasıl ortaya çıkar, çocuk üzerindeki etkileri nelerdir ve bu sürecin iyileştirilmesi için online terapi desteği nasıl fayda sağlar, birlikte inceleyelim.
Parentification Nedir?
Parentification, bir çocuğun yaşına ve gelişim düzeyine uygun olmayan biçimde yetişkin sorumluluklarını üstlenmesidir. Bu durum genellikle şu şekillerde ortaya çıkar:
- Duygusal parentification: Çocuğun ebeveyninin duygusal ihtiyaçlarını karşılaması. Örneğin, anne üzgünken onu teselli eden, sorunlarını dinleyen çocuk.
- Pratik parentification: Ev işleri, kardeş bakımı, maddi sorumluluklar gibi somut görevlerin çocuğa yüklenmesi.
Bu çocuklar bir bakıma “küçük yetişkin” gibi davranırlar. Ancak iç dünyalarında yaşlarına ait ihtiyaçlar bastırılmış, büyümeye zorlanmışlardır.
Parentification Neden Oluşur?
- Ebeveynin ruhsal olarak işlevsiz olması (örneğin depresyon, bağımlılık, travma sonrası zorluk)
- Tek ebeveynli ailelerde yük paylaşımı ihtiyacı
- Aile içi kriz, hastalık, ayrılık veya kayıplar
- Kardeş sayısının fazla olması ve ebeveyn desteğinin yetersizliği
- “Ağabey/abla gibi davranmak zorundasın” kültürel baskısı
Bu çocuklara genellikle “Sen güçlüsün”, “Aileni düşünmelisin”, “Sen olmasan biz ne yapardık” gibi yükleyici cümleler yöneltilir.
Bu Durumun Çocuk Üzerindeki Etkileri
Başta olumlu gibi görünse de, parentification çocukta birçok içsel yük ve çatışma yaratır:
- Kendi ihtiyaçlarını bastırma
- Suçluluk ve yetersizlik duyguları
- İleri yaşlarda sınır koymakta zorlanma
- Aşırı kontrolcü ya da aşırı sorumluluk sahibi birey olma
- Kronik yorgunluk ve tükenmişlik
- Öz şefkat eksikliği
- “İyi çocuk” sendromu: Sürekli onay arama
Bu çocuklar büyüdüklerinde sıklıkla “herkese yetmeye çalışan ama kendini hiç hissedemeyen” yetişkinlere dönüşürler.
Bu Süreçte Ailenin Rolü
Ebeveynlerin bu durumu fark etmesi ve çocuğa yaşıtlık hakkını geri vermesi çok önemlidir. “Sorumluluk alma” ile “yük taşıma” arasındaki farkı anlamak gerekir. Çocuklar yardım edebilir, katkı sağlayabilir ancak ebeveynin yerine geçmemelidir.
- “Bunu yapmak zorunda değilsin” diyebilmek
- Çocuğun duygularını sormak ve dinlemek
- Onu “sorumluluk abidesi” değil “çocuk” olarak görmek
- Başarılarını değil, varlığını değerli hissettirmek iyileştirici adımlardır.
Online Terapi ile Parentification Süreci Nasıl Ele Alınır?
Bu tür derinleşmiş rollerin çözülmesi, çoğu zaman sadece ebeveyn tutumuyla değil, profesyonel destekle mümkündür. Özellikle çocukluk döneminde bu yükleri taşıyıp artık yetişkin olmuş bireyler, içlerindeki çocukla yeniden bağlantı kurmakta zorlanabilir.
Online psikolog desteğiyle bu süreç şu konular etrafında çalışılabilir:
- Yaşanmamış çocukluk duygularını fark etmek
- Sorumluluk-yetersizlik döngüsünü çözümlemek
- Kendi ihtiyaçlarını tanımayı öğrenmek
- Duygusal yüklerden özgürleşmek
- Sağlıklı sınırlar koymak
Online terapi, hem çocukluk anılarına nazikçe yaklaşmak hem de bugünkü ilişkileri onarmak için güvenli bir yol sunar.
Ebeveynler için de Dönüşüm Mümkün
Bu yazıyı bir ebeveyn olarak okuyorsanız, çocuğunuza istemeden fazla sorumluluk yüklemiş olabileceğinizi fark etmiş olabilirsiniz. Bu noktada kendinizi suçlamak yerine, şimdi ne yapabileceğinize odaklanmak daha iyileştirici olacaktır.
Online terapi, hem çocuğunuza destek olmanız hem de kendi ebeveynlik modelinizi dönüştürmeniz için size de rehberlik edebilir.
Ben Kimim?
Ben Kübra Sümeyye Şahin, psikolojik danışman olarak çocuklukta üstlenilen yüklerin izlerini fark etmek ve dönüştürmek isteyen danışanlarla çalışıyorum.
Online terapi sürecinde, ister çocukluk döneminizdeki yüklerle yüzleşmek, ister ebeveynliğinizi yeniden yapılandırmak isteyin, size eşlik edebilirim.
👉 Detaylı bilgi ve seans talebi için iletişim sayfamı ziyaret edebilirsiniz.
Unutmayın, çocuklar çocuk gibi yaşama hakkına sahiptir. Ve yetişkinler, çocukluk yüklerini geride bırakabilir.
